آموزش فصل سوم علوم نهم

/ /

تندی و سرعت همانند مسافت و جابجایی (علیرغم شباهت های ظاهری شان) معانی متفاوتی دارند.

 تندی یک کمیت نرده ای است و  به " آهنگ حرکت جسم " اطلاق می شود. به عبارت دیگر مفهوم تندی این است که جسم با چه آهنگی مسافت را طی می کند. جسمی که تندی اش زیاد است مسافت زیادی را در مدت زمان کمی طی می کند. جسمی که تندی اش کم است مسافت کمی را در مدت زمان زیادی طی می کند.

تندی جسم ساکن صفر است.تندی و سرعت

 

سرعت یک کمیت برداری است و  به " آهنگ تغییر مکان جسم " اطلاق می شود. شخصی را در نظر بگیرید که به سرعت در حرکت است _ یک گام به جلو و یک گام به عقب بر می دارد _  و همواره به نقطه شروع حرکتش برمی گردد. این شخص علیرغم داشتن فعالیت زیاد، سرعتش صفر است. از آن جا که وی همواره به نقطه شروع حرکتش برمی گردد، تغییر مکانی نخواهد داشت، و چون سرعت، آهنگ تغییر مکان جسم تعریف می شود، سرعت این حرکت صفر می باشد. اگر شخص بخواهد سرعت حرکتش به بیشترین مقدار برسد باید تلاش کند تا بیشترین جابجایی را از نقطه شروع حرکتش داشته باشد. هر گام او باید در جهت دور شدن از نقطه شروع برداشته شود. روشن است که این فرد نباید جهتش را تغییر دهد یا به سمت مکان اولیه اش باز گردد.

سرعت یک کمیت برداری است. بدین ترتیب سرعت جهت دار است. در محاسبه سرعت یک متحرک، باید جهت حرکت را در نظر گرفت. کافی نیست که بگوییم سرعت حرکت جسمی 55 متر برثانیه است. توصیف کامل سرعت جسم باید اطلاعات مربوط به جهت حرکت را شامل شود. برای مثال باید گفت سرعت حرکت جسمی 55 مایل بر ساعت، به سمت شرق است.

 این موضوع یکی از تفاوت های اساسی تندی و سرعت است. تندی یک کمیت نرده ای است و جهت را در نظر نمی گیرد؛ سرعت یک کمیت برداری و جهت دار است.

به سادگی می توان جهت بردار سرعت را تعیین نمود. جهت بردار سرعت همان جهت حرکت جسم است.

اهمیتی ندارد که سرعت جسم زیاد می شود یا کم. اگر جسمی به طرف راست حرکت کند، بردار سرعت هم در جهت راست است. اگر جسمی به سمت پایین حرکت کند، بردار سرعت هم در جهت پایین است.

بنابراین هواپیمایی که با تندی 500 مایل بر ساعت به طرف غرب در حرکت است، سرعتش برابر است با 500 مایل بر ساعت، غرب. به یاد داشته باشید که تندی جهت ندارد (نرده ای است) و سرعت در هر لحظه، تندی جهت دار است.

وقتی جسمی حرکت می کند، معمولاً تندی اش تغییر می کند. برای مثال در راه مدرسه تندی شما بارها تغییر می کند.

 

 

مقایسه مسافت با جابجایی

تعریف مسافت

مسافت : عبارت است از طول کل مسیر طی شده توسط یک متحرک که ارتباطی به ابتدا و انتهای مسیر ندارد.

تعریف جابجایی

جابجایی : عبارت است از برداری که از ابتدای مسیر حرکت یک متحرک به انتهای مسیر متصل می‌شود.

مقایسه سرعت متوسط با تندی متوسط

تندی متوسط : مسافت پیموده شده در واحد زمان.

سرعت متوسط : جابجایی در واحد زمان.


تندی کمیتی نرده‌ای ولی سرعت متوسط کمیتی برداری می‌باشد.